Tal van steden en provincies zeggen hun relatie met China op. Vele stedenbanden worden na tientallen jaren van intensief contact in de prullenbak gegooid. Gezien de mensenrechtensituatie in China en de gevoelige informatie in bepaalde branches moeten we uiteraard selectief zijn in de samenwerkingen, maar we dreigen nu het kind met het badwater weg te gooien. De Nieuwe Zijderoute is daar exemplarisch voor. China gaat gewoon door en loopt ons aan alle kanten voorbij. Een landelijke strategie is nodig om lokale overheden richting te geven in hun China beleid.
China is de ingenieur van de wereld
Tien jaar geleden nam president Xo Jinping himself het initiatief tot een grootschalig wereldwijd investeringsprogramma met als primaire doel om de infrastructuur tussen China en Europa te verbeteren. Officieel is het project gelanceerd als ‘One Belt One Road’. Het werd echter al snel aangeduid als ‘De Nieuwe zijderoute’, verwijzend naar de eeuwenoude handelsroute tussen China en Europa waarbij zijde het belangrijkste handelswaar was.
De nieuwe zijderoute tart alle verbeelding. Wat China in de afgelopen 10 jaar heeft neergezet en geïnvesteerd is indrukwekkend.
Als we dan wat dieper op de projecten inzoomen dan blijkt dat het om meer veel gaat dan een opwaardering van de spoorlijnen met Europa. China investeert bijvoorbeeld ook in een hogesnelheidslijn tussen Jakarta en Bandung in Indonesië, het legt een snelweg aan in Kosovo en neemt overal op route belangen in havens dan wel dat er nieuwe havens worden aangelegd. Het is het grootste infrastructuurproject in de geschiedenis. China is de ingenieur van de wereld.
Grote logistieke impact
De impact van de nieuwe zijderoute op de handel in de wereld is enorm. Een duidelijk voorbeeld daarvan de haven van Piraeus in Athene. Dit was een noodlijdende haven en kwam nadat het te koop was gezet in Chinese handen. Door de Chinese investeringen en de aanwezigheid van de ‘China Ocean Shipping Company Group’ (COSCO) is Piraeus de snelst groeiende haven van Europa geworden.
Vanuit Piraeus worden de containers verder Europa in getransporteerd. De steeds belangrijkere rol van de haven van Athene ondermijnt de positie van Rotterdam. Zo distribueert de Amerikaanse computerfabrikant HP zijn producten nu via de haven van Athene. Voorheen ging die vracht via Rotterdam.
We deigen de boot te missen
Daar waar de transportsector en havenbedrijven actief proberen in te spelen op de nieuwe zijderoute, zijn overheden over het algemeen terughoudend en afwijzend. Dit zorgt voor een tweeslachtige houding ten opzichte van de relatie met China en de zijderoute.
Het veroordelen van het initiatief van China verandert de mondiale economische ontwikkelingen echter niet. Om de Chinese investeringen kunnen we niet heen. In plaats van het telkens te bekritiseren, kunnen we beter kijken hoe we er op een verantwoorde wijze op in kunnen inspelen.
“De zijderoute tegenhouden is een illusie en denken dat we onze eisen aan China kunnen opleggen een nog veel grotere illusie” aldus Sven Agten, de CEO van Asia Pacific.
De Corona pandemie en de mensenrechtenkwestie van de Oeigoeren helpen niet in de verhoudingen met China. Op dit moment zeggen vele gemeenten en provincies in Nederland hun relaties met China op. Terwijl de politieke tendens in Europa is om de banden met China te laten verslappen, gaat China ondertussen gewoon door met investeren en verstevigt het daarmee zijn economische en politieke invloed.
Een nieuwe strategie is nodig
We weten inmiddels dat we niet voor alle sectoren even openhartig en te intensief moeten samenwerken met China. Met name in branches met gevoelige informatie is terughoudend gewenst. Inmiddels zijn ook de Nederlandse universiteiten zich ervan bewust dat niet alle informatie en kennis openlijk gedeeld moet worden.
In de land- en tuinbouw, de logistieke en maritieme sector, watermanagement en op het vlak van duurzaamheid liggen desalniettemin grote kansen voor Nederland. De nieuwe zijderoute is een uitgelezen kans voor deze sectoren, zowel qua handel als qua inzet van onze kennis.
Dat betekent dus niet dat we de deur met China dicht moeten gooien zoals nu de tendens is. Gemeenten en provincies zeggen op dit moment in grote getale hun stedenbanden op, maar daarmee zetten we onszelf buitenspel. China gaat gewoon door en loopt ons aan alle kanten voorbij. Bovendien is er geen eenduidige lijn in het China beleid.
Een landelijke strategie vanuit de Rijksoverheid is nodig om lokale overheden richting te geven in hun China beleid en hoe zij op een verantwoorde wijze de relaties in stand kunnen houden.
Ook dienen decentrale overheden handvaten te krijgen hoe zij om zouden kunnen gaan met vragen, kritiek en moties met betrekking tot China. Het moet gaan om een duidelijk en weloverwogen verhaal over onze relatie met China die alle kanten belicht.